Mikroorganizmalar yiyeceklerini nasıl yakalayıp yerler?

Çeşitli ve bol miktarda bulunan mikroorganizmalar, besinlerini yakalamak ve tüketmek için çeşitli mekanizmalar sergilerler. Mikroorganizmaların gıda elde etmek için kullandığı başlıca yöntemlerden bazıları aşağıda açıklanmaktadır:

1. Yayılma :Mikroorganizmalar çevrelerine sindirim enzimleri salgılarlar. Bu enzimler organik maddeyi daha küçük moleküllere ayırır ve bunlar daha sonra mikroorganizma tarafından emilir. Bu beslenme yöntemi, sırasıyla selüloz, proteinler ve nişasta gibi karmaşık substratları sindirmek için selülaz, proteaz ve amilaz gibi enzimler salgılayan bakteri ve mantarlarda yaygındır.

2. Aktif aktarım :Mikroorganizmalar, besin maddelerini hücre zarları boyunca taşımak için aktif taşıma mekanizmalarını kullanır. Bu işlem ATP formunda enerji gerektirir. Aktif taşıma genellikle bakteri ve mayalarda görülür. Örneğin bazı bakteriler, şekerleri ve amino asitleri aktif olarak hücrelerine taşımak için özel proteinler kullanır.

3. Pinositoz :Hücre içiciliği olarak da bilinen pinositoz, çözünmüş besin maddelerinin ve küçük parçacıkların pinozom adı verilen küçük kesecikler oluşturarak yutulmasını içerir. Bu süreç tek hücrelilerde ve bazı amiplerde yaygındır. Mikroorganizma hücre zarını besin parçacıklarının etrafına uzatır ve bir pinozom oluşturarak bunları içselleştirir. Besinler daha sonra pinozom içinde sindirilir.

4. Fagositoz :Fagositoz, bakteri, diğer mikroorganizmalar veya hücresel kalıntılar gibi katı parçacıkların hücre zarı tarafından yutulduğu spesifik bir endositoz şeklidir. Yutulan parçacıklar fagozomların içinde bulunur ve bunlar daha sonra lizozomlarla birleşerek fagolizozomları oluşturur. Lizozomlardaki sindirim enzimleri, yutulan materyali parçalayarak, daha sonra mikroorganizma tarafından emilecek besin maddelerini serbest bırakır. Fagositoz protozoa, amip ve bazı bakterilerde yaygındır.

5. Yapışma ve doğrudan emilim :Bazı mikroorganizmaların yüzeylere yapışmasını sağlayan fimbria veya pili gibi özel yapılar vardır. Bu yapışma, katı substratlara bağlanıp besinleri çıkararak çevredeki ortamdan besin maddelerini doğrudan absorbe etmelerini sağlar. Bu beslenme şekli bakterilerde ve bazı mantarlarda yaygındır.

6. Filtre beslemesi :Filtre besleme, suda yaşayan mikroorganizmalar, özellikle de protistler tarafından sudaki yiyecek parçacıklarını yakalamak için kullanılan bir mekanizmadır. Kamçı veya kirpikler gibi su akımı yaratarak suyu mikroorganizmanın ağzına veya diğer beslenme yapılarına yönlendiren özel yapılara sahiptirler. Su bu yapılardan akarken yiyecek parçacıkları filtrelenir ve yutulur.

7. Yırtıcılık ve parazitlik :Bazı mikroorganizmalar yırtıcı veya parazittir; birincil besin kaynağı olarak diğer mikroorganizmaları avlar ve tüketirler. Yırtıcı mikroorganizmalar aktif olarak av arar ve yakalarken, parazitik mikroorganizmalar diğer organizmalarla simbiyotik ilişkiler kurar ve onlardan besin alır. Yırtıcılık ve parazitizm tek hücreli canlılar, bakteriler ve mantarlar arasında yaygındır.

Bu gıda yakalama ve sindirim yöntemleri, mikroorganizmaların çok çeşitli ortamlarda gelişmesine ve besin geri dönüşümünde, organik maddenin ayrışmasında ve ekolojik dengenin korunmasında önemli roller oynamasına olanak tanır.