Araştırmada kontaminasyon nedir?

Bulaşma, sonuçları geçersiz kılabilecek veya tehlikeye atabilecek değişkenlerin veya etkilerin bir araştırma çalışmasına istenmeyen şekilde dahil edilmesi anlamına gelir. Araştırma sürecinin çeşitli aşamalarında ortaya çıkabilir ve kullanılan araştırma tasarımına ve metodolojiye bağlı olarak farklı biçimlerde olabilir. Araştırmalarda yaygın olarak görülen bazı kontaminasyon türleri şunlardır:

1. Katılımcının Kirlenmesi:Bu, bir çalışmadaki katılımcıların, yanıtlarını veya davranışlarını araştırma tasarımında hesaba katılmayan şekillerde etkileyen önceden bilgi veya deneyime sahip olması durumunda ortaya çıkar. Örneğin, yeni bir ilacın etkinliği üzerine yapılan bir çalışmada, daha önce benzer bir ilacı kullanmış olan katılımcıların sonuçları etkileyen önyargılı algıları veya deneyimleri olabilir.

2. Deneycinin Kirlenmesi:Bu, araştırmacının beklentileri, inançları veya davranışları, katılımcıların yanıtlarını veya araştırma sürecini istemeden etkilediğinde meydana gelir. Örneğin, eğer bir araştırmacı belirli bir hipotez konusunda aşırı hevesliyse, bunu istemeden katılımcılara iletebilir ve bu da önyargılı yanıtlara yol açabilir.

3. Enstrümantasyon Kirliliği:Bu, veri toplamada kullanılan araç veya gereçlerden kaynaklanan önyargıların veya hataların ortaya çıkması anlamına gelir. Örneğin hatalı bir anket veya ölçüm ölçeği kullanılması, hatalı veya yanıltıcı verilere yol açabilir.

4. Çevresel Kirlenme:Araştırma değişkenleriyle ilgisi olmayan dış faktörlerin çalışma sonuçlarını etkilemesi durumunda ortaya çıkar. Örneğin bir saha deneyinde beklenmeyen hava koşulları veya ortamdaki rahatsızlıklar sonuçlara müdahale edebilir.

5. Veri Kirliliği:Bu, veri toplama veya analiz sürecinde hataların veya tutarsızlıkların ortaya çıkmasını içerir. Bu, insan hatası, veri girişi hataları veya yanlış istatistiksel prosedürler nedeniyle gerçekleşebilir ve bu durum taraflı veya hatalı sonuçlara yol açabilir.

6. Seçim Kirliliği:Bu, katılımcıların veya numunelerin seçiminin çalışmaya önyargılar getirmesi durumunda ortaya çıkar. Örneğin, bir çalışma kendi kendine seçilen örneklere (örneğin gönüllüler) dayanıyorsa, hedef kitleyi doğru bir şekilde temsil etmeyebilir ve bu da taraflı bulgulara yol açabilir.

7. Tarihsel Kirlenme:Bu, mevcut çalışma katılımcılarını veya sonuçlarını etkileyebilecek geçmiş olayların veya deneyimlerin etkisini ifade eder. Örneğin boylamsal çalışmalarda veri toplama dalgaları arasında meydana gelen tarihsel olaylar sonuçları etkileyebilir.

Kontaminasyonun en aza indirilmesi, araştırma bulgularının geçerliliğini ve bütünlüğünü sağlamak için çok önemlidir. Araştırmacılar potansiyel kirlenmeyi gidermek için rastgele seçim, körleme (katılımcıları ve araştırmacıları grup görevlerinden habersiz tutmak), dikkatli deney tasarımı, veri kalitesi kontrolü ve sıkı veri analizi prosedürleri gibi çeşitli stratejiler kullanır.